در زمان ترمزگیری موتورسیکلت ما به یکسری موارد همچون توزیع وزن، مرکز ثقل و وزن کلی موتورسیکلت وانکش نشان داده که باید با آنها آشنا شویم که یک توقف ایمن داشته باشیم. سیستم‌های ترمز در موتورسیکلت به دو نوع کاسه‌ای و دیسکی تقسیم می‌شود و همین موارد توسط زیر سیستم‌هایی نظیر ترمز ضد قفل، ترمز ترکیبی، سیستم‌های دیگری نظیر کنترل کشش، کلاچ لغزنده و … مدیریت می‌شوند.
یک موتور سوار حرفه‌ای با تمرین زیاد حافظه ماهیچه‌های خود را برای وانکش در لحظه‌ها و ثانیه‌های حیاتی تقویت می‌کند تا بهترین عملکرد را از خود نشان دهد.
در ادامه با ما در موتوپلاس همراه باشید تا با این قوانین فیزیک در زمان ترمزگیری آشنا شوید و بتوانید ایمن‌تر برانید.
پتروتکس تولیدکننده اکتان و مکمل سوخت نانوتکنولوژی تحت لیسانس کشور آلمان، حامی مالی پلاس‌موتو
نحوه عملکرد سیستم ترمز
قبل از بررسی آموزش ترمز گیری صحیح با موتور سیکلت باید به این نکته توجه داشته باشیم که اساس کار سیستم ترمز ایجات اصطحکاک و گرماست. و هر سیستم ترمزی که بتواند بهتر گرما را پراکنده کند نسبت به رقبایش بهتر عمل می‌کند. بطوری که در زمان ترمزگیری هر چه دیسک و کاسه بیشتر گرم شوند از قدرت سیستم ترمز کاسته می‌شود. همین مقوله ساده را می‌توانید در دیسک ترمزهای مدرن‌تر ببینید که نسبت به نسل قبلی یعنی ترمز کاسه ای در معرض فضای باز قرار می‌گیرند و مهندسان به این نتیجه رسیده اند که روی سطح دیسک را برای داشتن عملکرد بهتر در امر خنک شدن ایجاد و لبه‌های دیسک به شکل گلبرگ طراحی می‌کنند.
در نتیجه همین فناوری ساده عملکرد ترمزهای دیسکی در ترمز گیری و توقف بهبود قابل توجه‌ای نسبت به نسل اولیه آنها داشته است.
انتخاب ترمز مناسب و توزیع مناسب وزن در زمان ترمز گیری
یک راننده حرفه‌ای موتورسیکلت نسبت به شرایط رانندگی و جاده در زمان ترمزگیری از بین دو گزینه‌ای که برای توقف دارد می‌تواند بصورت ترکیبی از ترمزها یا به تنهایی از یکی از آنها استفاده کند و این مورد فقط با تمرین و داشتن ذهنیت درست راننده از وضعیت خود و موتورسیکلت فراهم می‌شود.
سیستم ترمز ترکیبی یا CBS با همین ایده توسط هوندا درست شده و عملکردش بگونه‌ای است که در زمان گرفتن هر یک از دو ترمز، ترمز مخالف با درصد کمتری وارد مدار شده به عمل توقف وسیله نقلیه کمک می‌کند.
وضعیت جاده در زمان ترمزگیری
قطعا تکنیک ترمز گیری و توقف در یک جاده آسفالت با ترمز گیری در جاده خاکی یا سطوح لغزنده متفاوت است. در ایده‌آل ترین حالت، در مواقعی که لاستیک‌ها کاملا عمود بر سطح جاده و در یک راستا هستند موثرتر از مواقع دیگر است.
فناوری سیستم ترمز ضد قفل یا ABS مخصوص مسیرهای لغزنده که در آنها سطح استحکاک لاستیک به حداقل می‌رسد بیشترین کمک را به راننده خواهد کرد و بزرگترین مزیت و حسن این سیستم فرمانپدیری وسایل نقلیه ای است که از آن استفاده می‌کنند است. یعنی در زمان ترمز گیری این امکان برای راکب فراهم هست که بتواند مسیر خود در زمان ترمزگیری تغییر دهد تا از خطر برخود خود بکاهد.
اختلاف بار ترمزها در زمان ترمز گیری با موتور
منظور ما از اختلاف بار، میزان نیروی است که در زمان ترمزگیری توسط ترمز جلو و عقب یا با هم برای توقف بر دوش می‌کشند. در نتیجه تقریبا ترمزهای جلویی ۷۰٪ تا ۷۵٪ و ۳۰٪ تا ۲۵٪ در عقب بار ترمزگیری را بر دوش دارند.
البته آیتم‌های دیگری مثل نحوه تقسیم وزن راکب و خود موتور و دیگر مواردی که در بالا ذکر کردیم در این محاسبات تاثیر گذار خواهد بود.
این مسئله را اینگونه می‌توان شرح داد که وقتی ترمزهای جلویی را درگیر می‌کنید، طبق قوانین فیریک وزن باید از عقب به جلو منتقل شود. این انتقال وزن به سیستم تعلیق جلو فشار وارد کرده و باعث می‌شود که با استحکاک بیشتر لاستیک با جاده (افزایش مساحت نیرو، افزایش اصطکاک ، افزایش قابلیت ترمز) افزایش می‌یابد.
چه موقع باید از ترمزهای جلو موتور باید استفاده کنیم؟
سعی کنید همواره برای توقف کردن و کند کردن سرعت به ترمز عقب اتکا نکنید. همواره تمرین کنید با گرفتن ترمز جلو بصورت تدریجی با یک نسبت کم به زیاد تا نقطه توقف از ترمز جلو کمک بگیرید، یعنی در ابتدا با فشار کم اهرم ترمز را بفشارید و هر چه به نقطه توقف نزدیکتر می‌شوید اهرم را با قدرت بیشتر نگه دارید تا موتور توقف کند.
همانگونه که در بالا ذکر کردیم، این کار فقط به این دلیل است که در هنگام توقف وزن به چرخ جلو منتقل شده و قدرت استحکاک چرخ عقب با زمین کم شده و کمک کردن از ترمز جلو سرعت توقف شما را دو چندان و ایمن‌تر می‌کند.
نکته همواره توجه داشته باشید در ترمزهای شدیدتر توسط چرخ جلو با کمک ران و پاهای خود به موتور بچسبید تا بدلیل قانون فیزیک اینرسی از خطر پرت شدن از روی موتور بکاهید.
چه موقع باید از ترمزهای عقب موتور باید استفاده کنیم؟
تزمز عقب بیشتر برای کنترل سرعت و کاهش موقتی آن و یا یا در ترکیب با ترمز جلو برای کاهش سرعت در مواقع اضطراری بکار می‌رود.
یکی از بزرگترین ایراد استفاده از ترمز عقب برای آن دسته از موتورهایی که از سیستم تزمز ABS استفاده نمی‌کنند حالت اسکی شدن و لیز خوردن و چرخش و کشش چرخ به یک سمت به صورت کشویی در زمان ترمزگیری است. در چنین شرایطی بدلیل قفل شدن چرخ عقب اگر ترمز را ول کنید احتمالا تعادل و کنترل وزن خود را از دست داده و ممکن است زمین خوردن و آسیب دیدن شما بالا برود.
دیگر نکات مهم در زمان ترمز گیری با موتورسیکلت
- با دو پا روی زمین موتور یا بطور اصطلاح اردکی حرکت نکنید و سعی کنید همیشه پای راست خود را روی ترمز نگه دارید و از پای سمت چپ خود برای نگه‌داشتن تعادل روی زمین استفاده کنید.
- هیچوقت ناگهان و سریع اهرم ترمز را نکشید، با این کار از قفل شدن ترمز و زمین خوردن جلو
- همواره سعی کنید انگشتان دست خود و پا را روی اهرم و پدال ترمز نگه دارید، در بعضی مواقع حتی 1 میلی ثانیه ترمز را سریعتر بگیرید ممکن است جان شما را نجات دهد.
- سطح روغن ترمز را همواره بررسی کنید. حداقل بعد از یک یا نهایتا دو سال روغن ترمز را تعویض کنید تا کارایی خود را مثل روز اول حفظ نماید.
- میزان گوشت لنت ترمز خود را بررسی چک کنید تا قبل از تمام شدن نسبت به تعویض آن بموقع اقدام نمایید.
- همواره از تایرهای استاندارد و مناسب شرایط جاده و آب هوا استفاده کنید. به میزان آج و تاریخ ساخت لاستیک موتورسیکلت خود اهمیت داده و نسبت به تعویض لاستیک در زمان مناسب اقدام نمایید.