موتو جی پی MotoGP قدیمی ترین مسابقات قهرمانی جهان در ورزش‌های موتوری محسوب می‌شود. رقابت سالانه آن از سال 1949 در حال برگزاری است.
این مقاله بنقل از وب‌سایت فرمول 1 ایران در پلاس موتو منتشر می‌شود.
از اوایل 1900، رقابت های جایزه بزرگ موتوری در کشورهای مختلف برگزار می شد و در سال 1938، فدراسیون جهانی باشگاه های موتورسواری که بعدها جای خود را به فدراسیون جهانی موتورسواری داد، برگزاری رقابت های قهرمانی اروپا را اعلام کرد. با این همه شروع جنگ جهانی دوم در برگزاری رقابت ها اختلال ایجاد کرد و پس از پایان جنگ مدتی زمان برد تا فراهم شدن سوخت به صورت سراسری امکان برگزاری رقابت ها را دهد.
عصر مدرن موتو جی پی از سال 2002 شکل گرفت جایی که با تغییرات قوانین فنی، حال موتورهای چهار زمانه 990 سی سی می توانستند در کنار موتور های 500 سی سی دو زمانه مسابقه دهند و به همین دلیل حرفه ای ترین مسابقه موتورسواری دنیا از 500 سی سی به موتوجی پی تغییر نام داد.
ولنتینو روسی نیز تبدیل به تنها موتورسواری شد که موفق به کسب قهرمانی در عصر قدیم و جدید موتوجی پی شده است.
در فصل 2007 نیز قوانین باز هم دچار تغییرات شد که از جمله آن می توان به کاهش حجم موتورها از 990 به 800 سی سی و کاهش تعداد لاستیک های مورد استفاده موتورسواران در گرندپری ها اشاره کرد. جنگ تایرها در موتو جی پی همچنان ادامه داشت تا در 2009 بالاخره مسئولان این ورزش اعلام کردند که بریجستون تنها تامین کننده ی لاستیک موتو جی پی خواهد بود.
در 2012 بود که بالاخره شاهد موتورهای 1000 سی سی در مسابقات بودیم. در فصل 2016 موتوجی پی نیز لاستیک های میشلن جایگزین بریجستون در این ورزش شد.
قوانین موتوجیپی
موتوجی پی یا موتو گرندپری، برترین و حرفه ای ترین مسابقات موتورسواری قهرمانی جهان است که تحت نظر فدراسیون جهانی موتورسواری یا FIM برگزار می شود.
این سری مسابقات نیز مانند بسیاری از مسابقات دیگر موتوری شامل قوانین و مقرراتی است و در این بین اگر کسی این قوانین را نداند در خلال فصل ها و مسابقات سوالات زیادی در ذهنش نقش می بندد که پیدا کردن جواب آن ها حداقل در فضای مجازی بسیار دشوار است. در پایین می توانید لیستی از قوانین آپدیت شده موتوجی پی را که توسط تیم فرمول یک ایران به زبان فارسی ترجمه شده است مشاهده کنید، این قوانین بطور کامل توسط گروه فرمول یک ایران ترجمه شده است و هرگونه کپی برداری از آن بدون ذکر منبع و نام فرمول یک ایران پیگرد قانونی دارد.
موتورهای موتو جی پی
موتورسیکلت‌های استفاده شده در موتوجیپی به منظور رقابت در این مسابقات ساخته شده و برای خرید در دسترس عموم قرار ندارند. استفاده از این موتورسیکلت ها در جاده‌های شهری ممنوع می‌باشد.
قوانین فنی که سازندگان ملزم به پیروی از آن‌ها می‌باشند، راهنمایی برای ساخت این موتورسیکلت‌هاست.
مشخصات موتور در هر کلاس به شرح زیر است:
- موتوجیپی: از فصل 2018، بیشترین حجم موتور 1000 سی‌سی و تعداد سیلندر چهار عدد می‌باشد. مجموعاً استفاده از هفت موتور برای هر موتورسوار مجاز می‌باشد.
- موتو 2: 600 سی‌سی
- موتو 3: 250 سی‌سی – تک سیلندر
استفاده از سوپر یا توربوشارژر مجاز نمی‌باشد و نهایت تعداد دنده‌ها شش عدد است. همچنین حداقل وزن مجاز به شرح زیر است:
- موتوجیپی: موتورهای تا حجم 800 سی‌سی: 150 کیلوگرم – از 801 تا 1000 سی‌سی: 157 کیلوگرم
- موتو 2: موتور به همراه موتورسوار: 215 کیلوگرم
- موتو 3: موتور به همراه موتورسوار: 152 کیلوگرم
قوانین کلیدی MotoGP
درکی از قوانین اصلی مسابقات قهرمانی جهان موتوجیپی، لذت تماشای آن را چه برای تماشاگران درون پیست و چه برای بینندگان تلویزیونی بیشتر می‌کند.
جریمه عبور از پیت لین در MotoGP
در مواقعی مانند جهش زودهنگام در شروع مسابقه و ترک کردن جایگاه استارت پیش از خاموش شدن چراغ‌های قرمز، جریمه عبور از پیت لین می‌تواند به موتورسوار تحمیل شود.
در طول مسابقه از موتورسوار خواسته می‌شود تا از مسیر پیت لین عبور کرده و پس از آن می‌تواند مجدداً به پیست و سایر رقبا ملحق شود. هنگام گذر از این مسیر، انجام پیت استاپ و تعویض موتور مجاز نمی‌باشد و موتورسوار باید با سرعت نهایتاً 60 کیلومتر بر ساعت حرکت کند. در صورت تخطی از سرعت، جریمه تکرار خواهد شد و در صورت تکرار تخلف از سرعت برای دومین بار، به موتورسوار پرچم سیاه به معنی عدم اجازه به ادامه رقابت و ترک مسابقه، نشان داده خواهد شد.
در حالتی که فرصتی برای اعمال جریمه بر موتورسوار تا پیش از پایان مسابقه پیش نیاید، جریمه زمانی معادل عبور از پیت لین لحاظ خواهد شد.
*در فصل 2019 موتوجی پی، برای جهش زودهنگام یا جامپ استارت، ایجاد تصادف و…، پنالتی دو دور طولانی در نظر گرفته شده است و موتورسوار از زمان اطلاع جریمه، پنج دور فرصت دارد که پنالتی را انجام دهد. این پنالتی موتورسوار خاطی را مجبور به دور زدن در محدوده‌ای مشخص و خارج از پیست یا ریسینگ لاین (مسیر مسابقه ای) می‌کند.
مسابقه در شرایط آفتابی یا بارانی
همه مسابقات پیش از شروع، به شرایط آفتابی یا شرایط بارانی توسط مسئولین برگزاری تقسیم می‌شوند. هدف از این تقسیم‌بندی نشان دادن عواقب تغییرات هوایی در طول مسابقه است که قطعا بر انتخاب لاستیک توسط موتورسواران تاثیر می‌گذارد.
اهتزاز پرچم سفید در طول مسابقه نشان‌دهنده آن است که مسئول مسابقه تصمیم گرفته مسابقه را که در ابتدا آفتابی تشخیص داده شده بود، بارانی اعلام کند. در این حالت موتوسواران ممکن است در میان مسابقه موتورسیکلت خود را با موتورسیکلتی که مجهز به لاستیک‌های مناسب شرایط بارانی است، تعویض کنند.
تعیین خط (تایم گیری)
10 موتورسوار که سریع ترین زمان ها را در مجموع سه تمرین ابتدایی روز جمعه و صبح شنبه به ثبت می رسانند، می توانند مستقیما به مرحله دوم تعیین خط (Q2) راه پیدا کرده و برای پول پوزیشن رقابت کنند و بقیه موتورسوارها باید ابتدا در مرحله ی اول تعیین خط (Q1) شرکت کرده و دو موتورسوار برتر به مرحله دوم راه پیدا کنند.
تست موتو جی پی
تست‌ها بدون شک یکی از مراحل اساسی آماده‌سازی تیم‌های حاضر در کلاس‌های سه‌گانه موتوجیپی می‌باشد.
تست‌های زمانبندی شده در پیست‌های مشخص در نقاط مختلف جهان این اجازه را به تیم‌ها می‌دهد تا موتورسیکلت‌های جدید را آزمایش، اطلاعات عملکردی کلیدی را جمع‌آوری، لاستیک‌های جدید را تست، رقابت‌های اصلی را شبیه‌سازی و مشکلات موجود موتور را برطرف کنند.
قوانین تست کلاس موتوجیپی
تعداد تست های مجاز با موتورسواران تحت قرارداد با تیم به شرح زیر است:
- یک، دو یا سه روز تست رسمی در پیستی در اروپا که زمان آن بین مسابقه انتهایی فصل تا 30 نوامبر است.
- سه روز تست که توسط درنا بین 1 فوریه و اولین مسابقه فصل برگزار می شود.
- حداکثر سه روز تست در روز دوشنبه بعد از برخی از مسابقات که توسط درنا در اروپا تعیین می شود.
هیچ گونه تست زمستانی بین 1 دسامبر تا 31 ژانویه و تست تعطیلات تابستانی بین 16 ژوئیه تا 2 آگوست مجاز نخواهد بود.
موتورسواران تحت قرارداد با تیم ها اگر کم تر از شش امتیاز در طول فصل کسب کرده باشند ممکن است در تست لاستیک ها شرکت کنند.
امتیازات موتو جی پی
موتورسواران و سازندگان، برای کسب عناوین قهرمانی جهان رقابت می کنند. تیم ها نیز برای کسب عناوین قهرمانی تیمی موتوجیپی – که با قهرمانی جهان سازندگان متفاوت می باشد – رقابت می‌کنند. (از آنجایی که بعضاً تیم‌های مختلف از موتورسیکلت یکسان یک سازنده استفاده می‌کنند.)
برای موتورسواران، جمع امتیازاتی که در هر مسابقه کسب می‌کنند محاسبه خواهد شد در حالی که برای سازندگان، در هر مسابقه تنها امتیاز بالاترین رتبه موتورسیکلت شرکت سازنده، با توجه به جایگاه آن موتورسیکلت در مسابقه، لحاظ خواهد شد.
تیم ها در موتو جی‌پی از دو موتورسوار تشکیل شده‌اند. جمع امتیازاتی که توسط هر دو موتورسوار، از جمله موتورسواران تعویضی یا جایگزین، به دست می‌آید در رقابت قهرمانی تیمی لحاظ می‌شود. برای تیم‌هایی که تنها یک موتورسوار دارند، تنها امتیازات آن موتورسوار لحاظ می‌شود.
| جایگاه موتور سوار | امتیاز |
|---|---|
| اول | 25 |
| دوم | 20 |
| سوم | 16 |
| چهارم | 13 |
| پنجم | 11 |
| ششم | 10 |
| هفتم | 9 |
| هشتم | 8 |
| نهم | 7 |
| دهم | 6 |
| یازدهم | 5 |
| دوازدهم | 4 |
| سیزدهم | 3 |
| چهاردهم | 2 |
| پانزدهم | 1 |
در صورت تساوی امتیازات در انتهای فصل، جایگاه نهایی بر اساس تعداد بهترین نتایج بدست آمده محاسبه می شود (بیشترین جایگاه نخست در طول فصل، بیشترین جایگاه دوم در طول فصل و به همین ترتیب).
گردانندگان اصلی این مسابقات
سازمان‌های ذیل عضو اصلی در سازماندهی و برگزاری مسابقات جهانی موتو جی پی هستند:
فدراسیون جهانی موتورسواری (FIM)
مسابقات موتوجی پی به طور رسمی تحت نظر اف آی ام برگزار می شود و این فدراسیون همچنین نظارت بر برگزاری تمام مسابقات موتوری در سطح جهانی را بر عهده دارد.
انجمن بین المللی مسابقات جاده ای (IRTA)
آی آر تی ای در سال 1986 تشکیل شد و انجمن تمام تیم های حاضر در گرندپری ها است که تصمیم گیری واحدی دارند. این سازمان در کنار اف آی ام و دورنا برای ارتقاء استانداردهای موتو جی پی کار می کند.
دورنا (Dorna)
شرکت ورزشی دورنا قلب موتوجی پی است که مدیریت و سازماندهی تمامی گرندپری را بر عهده دارد. این شرکت تمام جنبه های تجاری این ورزش را مدیریت می کند و مسئولیت های آن بازاریابی، خدمات رسانه ای، امنیت، زمانبندی، هماهنگی، حمایت مالی تا تولید و ارتقاء پخش تلویزیونی است.
انجمن تولید کنندگان موتورسیکلت (MSMA)
ام اس ام ای از منافع همه تولید کنندگان حاضر در مسابقات موتوری حمایت می کند.
ناظران مسابقات
از سه ارگان اصلی ذکر شده در ابتدای متن، سه مسئول تصمیم گیری درباره ی مسابقه را بر عهده دارند که از جمله ی آن تشخیص خیس یا خشک بودن مسابقه است.
کمیسیون گرندپری
کمیته متشکل از مدیران دورنا، فدراسیون جهانی موتورسواری، انجمن بین المللی مسابقات جاده ای و انجمن تولید کنندگان موتورسیکلت که قدرت تغییر قوانین و مقررات موتو جی پی را دارا هستند.
لغت نامه موتوجی پی
ایپکس (APEX)
نقطه ای که در ریسینگ لاین با داخل یک پیچ تقاطع دارد. حرکت از این مسیر باعث می شود تا راننده از لحاظ تئوریکال سرعت بهتری را ثبت کند.
نشانگر ترمزگیری (Braking Marker)
نقطه ای فیزیکی که موتورسوار برای ورود به پیج با نگاه به آن تشخیص می دهد که ترمزگیری کند. این نشانگر می تواند یک درخت، تابلوی تبلیغاتی، یک علامت در پیست و یا هر چیز دیگری باشد.
شیکین (Chicane)
چندین پیچ تند و تنگ با مسیر های متناوب (چپ و راست).
ترکیب (Compounds)
نوع و ترکیب لاستیک ها.
حجم موتور (Displacement یا capacity)
به حجم انجین موتور گفته می شود مثلا 1000 سی سی، 600 سی سی و 250 سی سی
دورنا (Dorna)
شرکت ورزشی دورنا قلب موتوجی پی است که مدیریت و سازماندهی تمامی گرندپری را بر عهده دارد.
فلپ جلوی موتور (Fairing)
بخش بیرونی و جلوی موتور که هم موتور و هم موتورسوار را از خرده ریزه های شن و نفوذ باد محافظت می کند و معمولا رنگ آن بسته به طراحی تیم و عدد آن بسته به موتورسوار و اسپانسر متفاوت است.
فدراسیون جهانی موتورسواری (FIM)
مسابقات موتوجی پی به طور رسمی تحت نظر اف آی ام برگزار می شود و این فدراسیون همچنین نظارت بر برگزاری تمام مسابقات موتوری در سطح جهانی را بر عهده دارد.
گرندپری یا جایزه بزرگ (GP یا Grand Prix)
یک رویداد سه روزه که شامل تمرینات، تعیین خط و مسابقه است و میزبان مسابقات موتوجی پی، موتو2 و موتو3 قهرمانی جهان است، در حال حاضر تقویم موتوجی پی شامل 19 گرندپری است.
خط استارت یا گرید (Grid)
منطقه ای در مستقیمی و جایی که خط شروع و پایان مسابقه در آن قرار دارد که موتورسوار ها قبل از شروع هر مسابقه در آنجا جمع می شوند و به ترتیب رده های تعیین خط بر روی نقطه ی مشخص شده برای شروع قرار می گیرند.
پیچ گیره سر یا هیرپین (Hairpin)
پیچی کند را می گویند که از لحاظ ظاهری شبیه حرف U یا V انگلیسی و یا گیره سر است.
هایساید (High Side)
تصادفی که در آن چرخ عقب چسبندگی خود را از دست می دهد و سر می خورد و ناگهان چسبندگی خود را بدست می آورد و همین گشتاور زیاد تولید شده باعث می شود که موتورسوار به طرز وحشتناکی پرت شود. این نوع تصادف دلایل زیادی دارد که از جمله آن می توان به ترمز بیش از حد و قفل کردن چرخ عقب و یا ایجاد گشتاور بیش از حد در هنگام خروج از پیچ اشاره کرد.
جامپ استارت (Jump start)
وقتی موتورسواری در استارت مسابقه قبل از نمایش چراغ سبز و یا خاموش شدن چراغ ها حرکت می کند.
لوساید (Low Side)
تصادفی که در آن چرخ عقب و یا هر دو چرخ چسبندگی خود را از دست می دهند که نتیجه‌ی آن لغزش و نقش بر زمین شدن موتورسوار است اما نسبت به هایساید از شدت کمتری برخوردار است.
زاویه خم شدن (Lean angle)
زاویه ای که به دلیل خم شدن موتورسوار ها در پیچ ها بوجود می آید و در حداکثر زاویه ها معمولا زانو و آرنج موتورسواران به زمین برخورد می کند.
آنبورد (OnBoard)
آنبورد یک دوربین تلویزیونی است که با استفاده از آن می توان نمای دقیق تری را از داخل موتور به همراه موتورسوار تماشا کرد.
پدوک (Paddock)
منطقه ای پشت پیت باکس تیم ها که افراد تیم ها به همراه موتورسواران و همه ی تجهیزات در هر گرندپری در آنجا مستقر هستند.
پیت (pit)
بخشی از پیست که از مسیر اصلی جدا شده است و از مقابل گاراژها می گذرد.
پیت باکس (Pit box)
یک گاراژ با دسترسی مستقیم به پیت لین که به هر کدام از تیم ها بر اساس امتیاز جدول قهرمانی شان در سال گذشته داده می شود.
افراد پیت (Pit Crew)
مدیریت تیم، مهندسین و مکانیک ها
دیوار پیت (Pit wall)
دیواری جدا کننده ی پیت لین و پیست است.
پول پوزیشن (خط یک) (Pole position)
موتورسواری که رده‌ی اول دور تعیین خط را به دست می آورد به پول پوزیشن دست یافته است.
تعیین خط (Qualifying)
دوری که در آن تنها زمان ثبت شده اهمیت دارد. در دو دور حذفی برگزار می شود و رده‌ای که موتورسواران کسب می‌کنند خط قرار گرفتن آن‌ها در شروع مسابقه را تعیین می‌کند. در دور اول تعیین خط، دو موتورسوار به دور دوم راه پیدا می‌کنند.
اسلیپ استریم یا تلاطم و خلاء پشت (Slip streaming)
فضایی که پشت موتوری که با سرعت حرکت می‌کند ایجاد می شود. فشار و درگ در این ناحیه کمتر است.