موتور سواری یکی از وسایل نقلیه پرطرفدار در جهان است. برخی از افراد از موتور سواری به عنوان یک وسیله حمل و نقل روزمره، برخی به عنوان یک ورزش هیجان انگیز و برخی به عنوان یک سبک زندگی استفاده می‌کنند. با این حال، عوارض موتور سواری با خطرات زیادی همراه است.
بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، در سال ۲۰۱۹، حدود ۳۰۰ هزار نفر در جهان در حین موتور سواری جان خود را از دست دادند و صدها هزار نفر دچار جراحات و ناتوانی‌های جسمی و روحی شدند.
در این مقاله، قصد دارم به بررسی علل و عوامل مؤثر بر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری بپردازم و راهکارهای پیشگیرانه و کاهش دهنده‌ای را برای عوارض موتور سواری پیشنهاد کنم.
دلایل موتور سواری
بسته به هدف و شرایط استفاده، از دلایل موتور سواری را می‌توان به چند نوع تقسیم کرد:
حمل و نقل
در این نوع، هدف اصلی استفاده از موتور سبک حمل و نقل ارزان قیمت و سریع خواهد بود که در شهرهای پرجمعیت و با ترافیک زیاد رایج است.
ورزش
دلیل بعدی رقابت، هیجان و سرعت، امتحان تکنولوژی‌های پیشرفته در مسابقات است. که شامل سبک های مختلف مسابقات رسمی و غیر رسمی مثل موتور سواری رودخانه‌ای، موتور سواری کوهستانی، موتور سواری آفرود، موتور سواری ترک، موتور سواری سرعت می‌شود.
تفریحی
در این نوع از موتور سواری هدف اصلی لذت بردن از سفر آسان و ابراز هویت است. در سبک موتور سواری تفریحی معمولاً با تشکیل گروه‌ها و انجمن‌های موتور سواران همراه است.
بطور مثالمی توانیم به گروه های موتور سواری چاپر، موتور سواری کافه ریسر، موتور سواری بابر، موتور سواری کروزر و … اشاره کرد.
شناسایی و توصیف عوارض موتور سواری
عوارض جسمی موتور سواری
این دسته از عوارض شامل آسیب‌ها و جراحات ناشی از تصادفات موتور سواران است.
برخی از جراحات و عوارض رایج ناشی از موتور سواری شامل مواردی همچون شکستگی استخوان‌ها، آسیب‌های نخاعی، آسیب‌های مغزی، خراشیدگی پوست، زخم‌های عمیق، آسیب‌های عصبی و عروقی می‌شوند.
این جراحات ممکن است منجر به عفونت، فلج، کم خونی، درد مزمن، تغییر شکل قسمت‌های بدن و حتی مرگ شود.
عوارض روانی
این دسته از عوارض شامل تأثیرات منفی موتور سواری بر روح و روان فرد موتور سوار است.
مهمترین عوارض روانی موتور سواری شامل مواردی همچون استرس، ترس، اضطراب، افسردگی، خشم، تحول شخصیت، کابوس‌ها، فلش‌بک‌ها و PTSD (اختلال استرس پس از سانحه) نام برد.
در نتیجه بر اثر این عوارض روانی ممکن است فرد موتور سوار در زندگی خود کاهش کیفیت، کاهش عملکرد شغلی و تحصیلی، کاهش خودبینایی و خودکنترل، کاهش رابطه با دیگران شود.
عوارض اجتماعی
این دسته از عوارض شامل تأثیرات منفی موتور سواری بر ارتباطات و رفتارهای اجتماعی فرد است.
برخی از عوارض اجتماعی رایج ناشی از موتور سواری عبارتند از: کاهش امنیت و آرامش عمومی، کاهش رعایت قوانین و قواعد رانندگی، کاهش احترام به حقوق دیگران، کاهش همدلی و همکاری با دیگران، کاهش مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی به خود و دیگران، کاهش تاب‌آوری و تحمل در برابر مشکلات.
عوارض محیطی
این دسته از عوارض محیطی شامل تأثیرات منفی موتورسواری بر محیط زیست است.
برخی از عوارض رایج ناشی از موتور سواری عبارتند از: افزایش آلودگی هوا، صدا و آب، افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی، افزایش تولید پسماند‌های خطرناک، افزایش فشار بر منابع طبیعی، افزایش تخریب زمینهای کشاورزی و جنگل‌ها، افزایش تهدید بر گونه‌های زنده.
علل و عوامل مؤثر بر افزایش خطر تصادفات و جراحات
بر اساس تحقیقات انجام شده در مراجع مربوطه، تصادفات ناشی از نتیجه عملکرد یکی از موارد زیر است:
- فرد موتور سوار
- موتور سیکلت
- جاده
- ترافیک
- محیط اطراف
هر گونه خلل یا ناسازگاری در هر یک از این عناصر ممکن است منجر به تصادف شود. بنابراین، علل و عوامل مؤثر بر افزایش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری را می‌توان به پنج دسته زیر تقسیم کرد:
- علل و عوامل فردی: این دسته شامل ویژگی‌ها و شرایط فرد موتور سوار است که بر رانندگی اثر می‌گذارد.
- علل و عوامل رفتاری: این دسته شامل رفتارها و عادات موتور سوار است که بر رانندگی اثر می‌گذارد.
- علل و عوامل فنی: این دسته شامل ویژگی‌ها و شرایط موتور سیکلت و تجهیزات آن است که بر رانندگی اثر می‌گذارد.
- علل و عوامل زمینهای: این دسته شامل ویژگی‌ها و شرایط جاده، ترافیک و محیط است که بر رانندگی اثر می‌گذارد.
- علل و عوامل خارجی: این دسته شامل رفتارها و شرایط رانندگان دیگر است که بر رانندگی موتور سوار تأثیر می‌گذارد.
پیشگیری و کاهش عوارض موتورسواری
بر اساس دسته‌بندی علل و عوامل مؤثر بر افزایش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری، راهکارهای پیشگیری و کاهش خطر را می‌توان به پنج دسته زیر تقسیم کرد:
راهکارهای مربوط به علل و عوامل فردی
این دسته شامل راهکارهایی است که هدف آن‌ها بهبود و افزایش ویژگی‌ها و شرایط فرد موتور سوار است.
ترویج رانندگی با سرعت مناسب
رانندگی با سرعت مناسب می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
بر اساس یک مطالعه در آمریکا، کاهش 10 درصد سرعت موتور سواران باعث کاهش 19 درصد خطر تصادفات شده است.
بنابراین، ترویج رانندگی با سرعت مناسب با استفاده از رسانه‌های جمعی، آموزشهای عمومی، قوانین الزام‌آور و کنترل‌های نظام‌مند می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
ترویج عدم استفاده از الکل یا دارو
عدم استفاده از الکل یا دارو قبل یا در زمان رانندگی می‌تواند به افزایش تمرکز، تعادل، واکنش و تصمیم‌گیری موتور سوار در رانندگی کمک کند. بر اساس یک مطالعه در آمریکا، استفاده از الکل یا دارو باعث افزایش 16 برابر خطر تصادفات شده است.
بنابراین، ترویج عدم استفاده از الکل یا دارو با استفاده از رسانه‌های جمعی، آموزشهای عمومی، قوانین الزام‌آور و کنترل‌های نظام‌مند می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
راهکارهای مربوط به علل و عوامل فنی
این دسته شامل راهکارهایی است که هدف آن‌ها بهبود و افزایش ویژگی‌ها و شرایط موتور سیکلت و تجهیزات آن است. برخی از این راهکارها عبارتند از:
ترویج بازرسی و نگهداری موتور سیکلت
بازرسی و نگهداری مناسب از موتور سیکلت می‌تواند به کاهش خطر خرابی تایر، ترمز، گیربکس و سایر قطعات موتور سیکلت کمک کند.
بر اساس یک مطالعه در تایوان، خرابی تایر، ترمز یا گیربکس عامل 6 درصد تصادفات موتور سواران است.
بنابراین، ترویج بازرسی و نگهداری موتور سیکلت با استفاده از رسانه‌های جمعی، آموزشهای عمومی، قوانین الزام‌آور و کنترل‌های نظام‌مند می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
ترویج استفاده از چراغ، صدا و بوق مناسب
روشن کردن چراغ، صدای مناسب وسیله نقلیه می‌تواند یک سیگنال مناسب محیطی ایجاد کند و به افزایش قابل رویت بودن موتور سوار برای دیگر رانندگان کمک کند.
بر اساس یک مطالعه در آمریکا، نقص در سیستم چراغ، صدا یا بوق عامل 10 درصد تصادفات موتور سواران است.
بنابراین، ترویج استفاده از نورپردازی، صدا و بوق مناسب با استفاده از رسانه‌های جمعی، آموزشهای عمومی، قوانین الزام‌آور و کنترل‌های نظام‌مند می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
راهکارهای مربوط به علل و عوامل زمینهای
این دسته شامل راهکارهایی است که هدف آن‌ها بهبود و افزایش ویژگی‌ها و شرایط جاده، ترافیک و محیط است. برخی از این راهکارها عبارتند از:
ترویج بهسازی و نگهداری جاده‌ها
بهسازی و نگهداری جاده‌ها می‌تواند به کاهش خطر نقص‌های آسفالت، نشانگرهای نامناسب، دروازه‌های پنهان، قابل رویت بودن کم و شرایط آب و هوایی نامناسب کمک کند.
بر اساس یک مطالعه در آمریکا، این عوامل عامل 34 درصد تصادفات موتور سواران است.
بنابراین، ترویج بهسازی و نگهداری جاده‌ها با استفاده از رسانه‌های جمعی، آموزشهای عمومی، قوانین الزام‌آور و کنترل‌های نظام‌مند می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
ترویج مدیریت و نظارت بر ترافیک
مدیریت و نظارت بر ترافیک می‌تواند به کاهش خطر تغییر ناگهانی مسیر یا خط، نقض قوانین راهنمایی و رانندگی، سرعت بالاتر از حد مجاز یا مناسب، تجاوزگرایی و استفاده از الکل یا دارو توسط رانندگان دیگر کمک کند. بر اساس یک مطالعه در آمریکا کاهش خطر تغییر ناگهانی مسیر یا خط، نقض قوانین راهنمایی و رانندگی، سرعت بالاتر از حد مجاز یا مناسب، تجاوزگرایی و استفاده از الکل یا دارو توسط رانندگان دیگر کمک کند.
بر اساس یک مطالعه در آمریکا، این عوامل عامل 66 درصد تصادفات موتور سواران است.
بنابراین، ترویج مدیریت و نظارت بر ترافیک با استفاده از رسانه‌های جمعی، آموزشهای عمومی، قوانین الزام‌آور و کنترل‌های نظام‌مند می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
راهکارهای مربوط به علل و عوامل خارجی
این دسته شامل راهکارهایی است که هدف آن‌ها تغییر و بهبود رفتارها و شرایط رانندگان دیگر است. برخی از این راهکارها عبارتند از:
ترویج آگاهی و احترام به موتور سواران
آگاهی و احترام به موتور سواران می‌تواند به کاهش خطر نادیده گرفتن، تحقیر، تهدید یا تصادف با موتور سواران توسط رانندگان دیگر کمک کند.
بر اساس یک مطالعه در آمریکا، این عوامل عامل 33 درصد تصادفات موتور سواران است.
بنابراین، ترویج آگاهی و احترام به موتور سواران با استفاده از رسانه‌های جمعی، آموزشهای عمومی، قوانین الزام‌آور و کنترل‌های نظام‌مند می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
ترویج همکاری و هماهنگی با موتور سواران
همکاری و هماهنگی با موتور سواران و آموزشهای های جمعی، آموزشهای عمومی، قوانین الزام‌آور و کنترل‌های نظام‌مند می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
ترویج اختصاص باند یا مسیر منحصر به فرد برای موتور سواران
اختصاص باند یا مسیر منحصر به فرد برای موتور سواران (خط ویژه موتور) می‌تواند به کاهش خطر تصادفات ناشی از تداخل، تقاطع، تغییر خط یا مسیر با رانندگان دیگر کمک کند.
بر اساس یک مطالعه در تایلند، این راهکار باعث کاهش 41 درصد خطر تصادفات شده است.
بنابراین، ترویج اختصاص باند یا مسیر منحصر به فرد برای موتور سواران با استفاده از رسانه‌های جمعی، آموزشهای عمومی، قوانین الزام‌آور و کنترل‌های نظام‌مند می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
راهکارهای مربوط به علل و عوامل فرهنگی
این دسته شامل راهکارهایی است که هدف آن‌ها تغییر و بهبود فرهنگ و نگرش عمومی نسبت به موتور سواران است. برخی از این راهکارها عبارتند از:
ترویج فرهنگ رانندگی ایمن
فرهنگ رانندگی ایمن می‌تواند به کاهش خطر تصادفات ناشی از عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، عدم احترام به حقوق دیگران، عدم پذیرش مسئولیت و عدم همکاری با دستگاه‌های نظارت و اجرای قانون کمک کند.
بنابراین، ترویج فرهنگ رانندگی ایمن با استفاده از رسانه‌های جمعی، آموزشهای عمومی، قوانین الزام‌آور و کنترل‌های نظام‌مند می‌تواند به کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری کمک کند.
نتیجه گیری از عوارض موتور سواری
در این مقاله سعی کردیم با منابع معتبر به بررسی علل و عوامل مؤثر بر افزایش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری (عوارض موتور سواری) و ارائه راهکارهای پیشگیری و کاهش خطر آن بپردازیم.
علل و عوامل مؤثر بر افزایش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری را به پنج دسته فردی، رفتاری، فنی، زمینهای و خارجی تقسیم کرده و برای هر دسته راهکارهای مناسب را ارائه اعلام کردیم.
همچنین، به مزایای موتور سواری نظیر کاهش استرس، افزایش تمرکز، بهبود سلامت جسمانی و روانی، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان، افزایش لذت و رضایت، خلاقیت و تعامل اجتماعی نیز اشاره کردیم.
در نتیجه، با رعایت راهکارهای پیشگیری و کاهش خطر تصادفات و جراحات ناشی از موتور سواری، می‌توان از فواید فراوان این روش حمل و نقل سریع و ارزان لذت برد.